FİRDEVS  PAŞA CAMİİ (Mimar Sinan Camii)

        Isparta Valisi Firdevs Bey tarafından 1561 yılında Mimar Sinan stilinde yaptırılmıştır Kare planlı ve tek kubbeli olan eser, kuzeyde beş kubbeli bir son cemaat  yeri ile kuzeybatı köşesinde bir minareye  sahiptir. İnşa kitabesi bulunmamakla beraber  H.973/ M. 1565-66 tarihli bir vakfiyesi vardır. Ayrıca Tezkiret-ül Bünyan, Tezkiret-ül Ebniye , Tuhfet-ül Mimarin’de adı bulunması ile Mimar Sinan eserleri içinde yer almaktadır.

        Düzgün kesme taşla inşa edilen yapının batı ve doğu cephelerinde altta iki, üstte iki güney cephesinde ise altta iki, üstte üç pencere açıklığı bulunmaktadır. Alt pencereler düz atkılı, taş söveli dikdörtgen karakterde olup, birer sivri kemerli alınlığa sahiptir. Üst pencereler yine sivri kemerli açıklıklar şeklindedir.       

        Caminin kuzey cephesinde ortadaki çapraz tonozla, iki yandakiler pandantiflerle geçilen sekizgen kasnağa sahip kubbelerle örtülü beş gözlü son cemaat yeri bulunmaktadır. Örtü sistemi cephelerde altı sütuna oturan sivri kemerlerle desteklenmiştir. Sütun başlıklarından iki yandakilerle  Türk üçgeni, diğer dördünde mukarnas süsleme görülür.  Kemer gözleri bugün camekanlarla örtülüdür. Son cemaat yerine açılan caminin kuzey cephesinde harime giriş kapısı ve pencereler  yer alır. Giriş açıklığının batı yanındaki pencere ile batı uçtaki minare girişi arasında görülen mihrabiye mukarnas kavsaralıdır..Harim Pandantiflerle geçilen kubbe ile örtülü olup, cephelerde onbeş, kubbe eteğinde sekiz pencere ile  aydınlanmaktadır.
 

CAMİİLER:

KUTLUBEY CAMİİ: İl Merkezinde camilerin en eskisi olarak geçen ancak bugünkü minaresi 1922 yılına ait olan Kutlu bey Camii (Ulu Camii) yapının bulunduğu yerde bir vakfiyeye göre 1429 yılında bir  cami bulunmakta iken 1899 yılında bütünüyle yıktırılarak 1904 yılında tamamlanan yeni bir cami inşa edilmiş, 1914 depreminde bu caminin de yıkılmasıyla 1922 yılında bu günkü cami yapılmıştır. kuzey-Güney doğrultusunda dikdörtgen planlı caminin kuzeybatı köşesinde bir minaresi vardır. Doğu ve Batı cephesinde altta beş, üstte beş, güney cephesinde altta dört, Üstte dört, kuzey cephesinde ise altta dört, üstte beş gemi teknesi kemerli pencere açıklığı vardır. Harimde kadınlar mahfilinin bulunduğu bölüm haricinde örtü, ortada merkezi bir kubbenin  dört yanındaki birer elips, köşelerde ise birer küçük kubbeden oluşmaktadır.  Kadınlar mahfili üstü ise  ortada elips, iki yanda birer küçük kubbe ile örtülmüştür. Alttan sütunlara binen sivri kemerlerle taşınan örtülere geçiş pandantiflerle sağlanmıştır. Merkezi kubbede sekiz pencere açıklığı bulunmaktadır.

YALVAÇ LEBLEBİCİLER CAMİİ :

        Bu yapı da oldukça sade dış cephelere ve bir harime sahiptir. Devşirme malzeme ile yapılmıştır. Girişin sağında, tuğla malzeme ile tek şerefeli olarak yapılmış bir minaresi vardır.

ATABEY SİNAN CAMİİ (Kurşunlu Camii):

        Bu yapıya Defterdar Burhanettin Camii de denilmektedir. Isparta’daki Firdevs Bey Camisi gibi mimar Sinan stiliyle H.1000/M.1591 yılında yapılmıştır. Tek kubbelidir.

FEYZULLAH PAŞA CAMİSİ :

        Camiye ait belgelerde bazen Feyzullah bazen de Fazlullah  Camisi diye geçer. Feyzullah Paşa Camisi Atabey’ in  Müftü  Mahallesindedir. Ertokuş Medresesinin tam karşısında bulunur. Medrese avlusu ile Cami arasında 5-6 metrelik yol vardır.Böcüzade Süleyman Sami el yazması Isparta Tarihinde adı geçen caminin H.900 / M.1495  yılında yapıldığını  yazıyorsa da buna imkan yoktur.  Çünkü  Osmanlıların  kuruluşundan XIX. yy.  başına kadar geçen dönemde Köprülüzadeler dışında (Fazıl, Feyzullah, Fazlullah)  adında biyografisi verilen paşadan başka, birisine rastlamak  mümkün olmuyor. Yapılış tarihi 1645-1648 yılları arasıdır. Caminin üstü eskiden toprak damla örtülüydü. Zamanla harap  olduğu için 1924 yılında yıkılarak yeniden  bugünkü haliyle yapılmıştır. Yapımı sırasında  eski gelenek izlerini taşıyan  ahşap sütunlar ve tahta işlemeler  aynen tekrar kullanılmıştır. Caminin tuğla minaresi sağlam olduğundan aynen bırakılmıştır. Minarenin kuzeye bakan kısmında kürsü ile gövde arasında yani pabuç kısmında H.1278 / M.1861 tarihli bir kitabe vardır. Bu kitabede minarenin belirtilen  tarihte Mehmed Uşşaki tarafından imar edildiğinden söz edilmektedir.

BARLA ÇAŞNİGİR SİNAN PAŞA CAMİİ:

        Yan duvarları kargir, üzeri ahşap ve toprak damlı olarak yapılmıştır. Minaresi  renkli tuğlalardan yapılmıştır. Kapı üzerindeki kitabede H.777 / M.1376 tarihinde yapıldığı yazılmaktadır. Buna göre  caminin Isparta ve havalisinin Osmanlı  idaresine geçmeden  6 yıl önce yapıldığı anlaşılmaktadır. Kapının içerisinde sol tarafta gömülü bulunan bir kişinin mezar taşında Hafız Tuti’i Karamani ibaresi ve H. 794 / M.1392 tarihi görülmektedir. Camiî 1878 yılında onarılarak damı kiremitli hale getirilmiştir. Cumhuriyet döneminde  tekrar onarılarak bugünkü durumuna getirilmiştir.

YILANLIOĞLU  CAMİ (Yılanlı) :

        Yılanlı köyünde yer alan camiî, Yılanlıoğlu şeyh Ali tarafından  1809 yılında kendi köyünde bir cami yaptırmıştır. Son yıllarda onarılan cami bugün kiremitli bir çatı ile örtülmüştür.

SÜTÇÜLER SEFER AĞA CAMİİ :

        İlçe merkezinde 1296 yılında hayırsever bir kadının maddi desteği ile Sefer Ağa adında bir zat tarafından yaptırılmıştır. Kapısının  üzerinde Arap harfleri ile Türkçe yazılmış bir kitabe vardır.

KÜÇÜK GÖKÇELİ KIRIK MİNARE CAMİİ :

        Cami yıkılmış olup bugün yerine yeni küçük bir cami yapılmıştır. Minaresi eski olup tuğladan yapılmıştır. Yapı tekniğine göre Anadolu Selçukluları  13,yy, da yapıldığı tahmin edilmektedir.

ŞARKİKARAAĞAÇ ULU CAMİİ (Cami-i Kebir) :

        Camii H.680/M. 1281 yılında Ömer bin Ali tarafından yaptırılmıştır .Camiinin ilk tamiri H.860 /M.1456  yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından yaptırılmıştır.Zamanla minaresiyle birlikte daha pek çok tamir görmüş, üzeri vakıflar tarafından çatı yaptırılarak çinkoyla örtülmüştür.Yukarı Çarşı Camii 1292 yılında El hac Manizade tarafından yapılmıştır..Alcıklar Camii(Fatih Sultan Camii)H.680 /M.1282 tarihinde Selçuklu sultanlarından Feramuz  oğlu Alaaddin Keykubat III tarafından yapılmıştır.Camii 1970 yılında yıkılarak yerine yenisi yapılmıştır.

ULUBORLU ALAADDİN CAMİİ  (Ulu Camii) :

        Camii Melik şahın kızının mal  varlığından H.629/M.1231 tarihinde Sultan Alaaddin Keykubat tarafından yaptırılmıştır. Minaresi tek şerefeli  olarak tuğla ile yapılmıştır. Dört sütun üzerine oturtulmuş iki kubbesi, 35 penceresi ile 3 kapısı vardır. Alâiye Beylerinden biri olduğu  sanılan  Bedrettin Ömer Bin Emirülhaç tarafından M.1281 yılında ilk , 1652 yılında yerli halktan Vahap Kadı tarafından ikinci tamiri yaptırılmıştır. 1909 yılında yanan camii, 1927 yılında  yeniden elden geçirilmiştir. Sıvası, boyası ve yazıları da 1932 yılında Hacı Nuri Altın tabak tarafından yapılmış, cami kitabesinde şu ifadeler yer almaktadır ;“Bu mübarek mescit; Kılıç Arslan’ın oğlu şehit sultan Tuğrul şahın âlim dünya ve dinin koruyucusu, islamın ve Müslümanların seçkini olan kızı Melike-i Adile’ nin malından olmak üzere; en ulu Padişahlar Padişahı Alemdar Allah’ın gölgesi mesabesinde olan, dünya ve dininin şerefçe yücesi Fatih Babası Keyhüsrev oğlu Keykubat’ın hüküm sürdüğü günlerde H.629 yılının Recep ayında kendisi tarafından yaptırılmıştır. Allah ikbalini daim etsin.

YALVAÇ DEVLETHAN CAMİİ :

        Yalvaç’ın merkezindedir. Devşirme malzeme ile yapılan camii, beylikler devri cephe özelliğine sahip olup enine atılmış üç sütun dizisi ile dört sahna ayrılmış üzeri kırma çatı ile örtülü bir yapıdır. Caminin tek minaresi yapının Kuzeydoğu köşesinde yer almaktadır. Mihrabı ve minberi düz sadedir. Caminin muhtelif zamanlarda onarımlar geçirdiği bu yüzden 15-16. yy.’ a ait olan bu yapının günümüzde orijinalinden  ayrıldığı gözlenmektedir.

YALVAÇ YENİ CAMİİ :

        Yalvaç merkezinde ve Devlethan Camisinin hemen önünde yer almaktadır. Malzemesi dıştan moloz taş, içten horasan harcı ile yapılan ve 19. yy. a ait olan yapı, yaklaşık kare bir  plana sahip olup, dört sütun üzerine oturan bir kubbesi mevcuttur. Örtü sistemi bütünüyle dıştan kırma çatı ile örtülüdür. Minare Kuzeybatı köşede bulunmaktadır. Mihrabı ve minberi düz ve sadedir. Kubbede bulunan süslemeler  son dönemde onarılmıştır.